Bilim tarihi kronolojisi
BİLİM TARİHİ KRONOLOJİSİ
M. Ö. 4241 Olayların kesin olarak tarihlendiği ilk yıl. Bunu olanaklı kılan Mısır takvimi olmuştur. |
M. Ö. 2630 İmhotep, Mısır Firavunu Coser’e hekimbaşı olur. |
M. Ö. 1000 Çinlilerin gökbilim alanında bildikleriyle ilgili ilk kayıtlar. |
M. Ö. 700 Eski bir Hint tıp metni olan Ayurueda’nın ilk derlenişi. |
M. Ö. 600 Thales, doğada olup bitenler için ussal açıklamalar. Demirin manyetizmasının keşfi. |
M. Ö. 551 Çinli filozof Konfüçyüs doğar |
M. Ö. 500 Pythagoras, evrende sayıların ve uyumun gizemli önemini irdeler. |
M. Ö. 450 480-350 yılları arasında Leucippus ve Democritus’ un atom kavramını ortaya attı. |
M. Ö. 450 Daha sonra büyük bir doktor olacak olan Hippokrates, Kos (İstanköy) adasında doğar. |
M. Ö. 399 Yunanlı filozofların en önemlilerinden Sokrates’in ölümü. |
M. Ö. 387 Filozof Platon, Atina’da Akademia’yı kurar |
M. Ö. 335 Aristoteles, doğa tarihiyle ve evrenin yapısıyla ilgili önemli bilimsel kitaplar kaleme alır. |
M. Ö. 287 Matematikçi ve mucit Arkhimedes doğar. Hidrostatik, kaldıraç |
150 Batlamyos, yıldızlarla gezegenlerin hareketleri hakkındaki Almagest’i yazar. |
161 Yunanlı anatomici Galenos, daha sonra ünlü bir doktor olacağı Roma’ya yerleşir. |
600 Orta Amerika’da Maya uygarlığı gelişir |
750 Cabir bin Hayyan kimya, simya, metaller ve çelik paslanmaması. Atomlarla ilgili çalışmalar. |
765 Bağdat’ta ilk akıl hastanesi açıldı. |
800 Cahız zooloji, ırklar, canlı türleri, antropoloji ve psikoloji konusunda çalışmalar yaptı. |
813 Bağdat’ta gökbilim okulu kuruldu |
820 El-Harizmi cebir çalışmaları yaptı, bugünkü rakamları buldu. Leonardo’ya öncülük. |
829 İlk rasathaneler, Bağdat’taki Şemmâsiye ve Şam’daki Kâsiyün rasathaneleridir. |
830 El-Kindi zaman ve hareket konusunda teoriler geliştirdi. (Rölativiteye öncülük) |
840 Sabit bin Kurra geometriği aritmetiğe uyguladı. Diferansiyel hesapları. İlk anestezi. |
850 Ahmet Fergani bilimsel deneylerin önemini teoremi, dünyanın eğilimini hesapladı. |
859 İlk üniversite Fas’ta Emevîler tarafından kuruldu. (Keyruvan Üniversitesi) |
860 İbn Firnas ilk bilimsel uçma ve dereceli gözlük konularında çalışmalar yaptı |
870 Farabi akustik, musiki, bilimlerin tasnifi, tıp konusunda çalışmalar yaptı |
900 Ebubekir Razi deneysel gözlemler, katarakt, cerrahi. Petrolü damıttı ve naft olarak kullandı. |
950 İbn Yunus astronomi konusunda çalışmalar yaptı. |
960 Ebü’l-Vefa trigonometri-ışık-görme olayı-yoğunluk aleti piknometre icadı-Kopernik’e öncülük |
970 Zehravi tıp, cerrahi ve dişçilik konusunda çalışmalar yaptı. |
980 İbn Miskeveyh Psikoloji, kimya ve tıp konularında çalışmalar yaptı. |
985 İbnü’l-Heysem(Alhazen) optik-görme-ışık. Harekette Newton’a, optikte Bacon’a öncülük. |
990 Biruni Cebir, Geometri ve Coğrafya, özgül ağırlıklar konularında eserler yazdı. |
1000 Ebu’l-Hasan teleskopun tanımını yaptı ve şeklini çizdi. |
1100 Ömer Hayyam binom denklemi sorununu çözdü. |
1010 İbn Sina anatomik çalışmalar yaparak tıbba katkıda bulundu. |
1020 Ali bin İsa gözün anatomisi üzerinde çalışmalar yaptı. |
1088 Avrupa’da ilk üniversite İtalya’da Bologna Üniversitesi kuruldu. |
1100 Paris Üniversitesi kuruldu |
1130 El-Hazini ölçü-tartı konusunda ve hassas teraziler buluşlar yaptı. Yıldızlar ve gezegenler. |
1140 İbn Tufeyle felsefik roman ve tıp, astronomi ve tıp konusunda çalışmalar yaptı. |
1150 Yahya el-Mağribi üçgen teorisini keşfetti. Pascal üçgenine öncülük. |
1160 İbn Rüşd felsefik eserler ve tıp ansiklopedisi yazdı. |
1065 Bugünkü anlamda ilk üniversite Bağdat’taki Nizamiye Medresesi’dir. |
1167 İngiltere’de Oxford Üniversitesi kuruldu. |
1170 El-Harizmi sıfır rakamını buldu, logaritma ve pusula konusunda buluşlar yaptı. |
1190 Cezeri su saatleri, otomasyon, robotlar, sibernetik ve fıskiyeler konusunda buluşlar yaptı. |
1250 El-Kazvini canlı türleri ve anatomi üzerinde çalışmalar yaptı. |
1253 Matematik ve bilim dersleri veren Robert Grosseteste’in ölümü. |
1255 İbnu’n-Nefis kan dolaşımı hakkında buluşlar yaptı. |
1259 Bugünkü anlamda rasathane ilk olarak Meraga’da kuruldu |
1260 Nasiruddin Tusi trigonometri üzerinde çalışmalar yaptı. |
1264 Aquinolu Thomas, Hıristiyan düşüncesini Aristoteles’in öğretisiyle uzlaştırır. |
1267 Roger Bacon, geleneksel Hıristiyan eğitimine karşı çıkar. |
1269 Cambridge Üniversitesi kuruldu. |
1300 İbnul Münzir hayvanların özellikleri ve tedavisi konusunda eserler yazdı. |
1380 İbn Haldun tarih ve sosyoloji üzerinde çalışmalar yaptı. |
1390 Gıyaseddin Cemşid ondalık kesir sistemini ve virgülü buldu. |
1440 Akşemsettin hastalıklar ve mikroplar konusunda çalışmalar yaptı. |
1450 Ali Kuşçu astronomi konusunda çalışmalar yaptı. |
1452 Mucit ve sanatçı Leonardo da Vinci doğar |
1453 İstanbul’da Fatih Külliyesi(Fatih Camii çevresinde Zeyrek ve Sahn-ı Seman medreseleri) |
1500 Piri Reis coğrafya ve haritacılık üzerinde çalışmalar yaptı. |
1540 Mimar Sinan mimari eserler ortaya koydu. |
1550 Takiyuddin rasathane araçları, ondalık kesirler, optik, renk ve ışık konusunda çalıştı. |
1527 Paracelsus, Basel Üniversitesi’nde profesör olur |
1543 Copernicus; gezegenler Dünya’nın değil Güneş’in etrafında dönüyor. Andreas Vesalius, insan anatomisiyle ilgili bir elkitabı çıkarır. |
1551 Conrad von Gesner, hayvan krallığıyla ilgili dev incelemesini yayımlamaya başlar. |
1572 Tycho Brahe tarafından Avrupa’da teleskopsuz ilk rasathane kuruldu. Kepler yardımcısı. |
1573 Takiyuddin tarafından İstanbul’da ilk rasathane kuruldu. 1580 ‘de yıktırıldı. |
1574 Tycho Brahe, gökyüzünü gözlemek için Hven adasında bir gözlemevi kurar. |
1590 Zacharias Janssen mikroskopu buldu. |
1596 Matematikçi ve filozof Rene Descartes doğar |
1609 Galileo Galilei, teleskopu profesyonelce kullandı. |
1616 William Harvey, kan dolaşımı konusunda dersler verir |
1618 Johannes Kepler, gezegenlerin Güneş’in çevresinde çizdikleri elips biçimindeki yörüngeleri betimleyen yasaları yayımlar. |
1627 Francis Bacon’un, bilimin toplum içindeki rolüyle ilgili olarak Yeni Atlantis’inin yayımlanışı. |
1632 Galileo, lki Büyük Dünya Sistemi Hakkında Diyalog’u yayımlar. |
1640 Katip Çelebi coğrafik ve ansiklopedik eserler yazdı. |
1642 Galileo ölür. Isaac Newton doğar. |
1644 Descartes’ın en önemli bilimsel çalışması Felsefenin İlkeleri’nin yayımlanışı. |
1661 Robert Boyle, “Kuşkucu Kimyager” kitabında, maddenin minik yuvarlardan oluştuğunu ileri sürdü. |
1662 Londra’da Kraliyet Derneği kuruldu. |
1665 Robert Hook mikroskop yardımıyla ayrıntılı çizimler içeren Micrographia’sının yayımlanışı. |
1666 Paris’te, Academie Royale des Science kurulu. |
1675 Hezarfen Ahmet Çelebi uçuş denemeleri yaptı. |
1682 Edmond Halley, kendi adıyla anılacak bir kuyrukluyıldızın yörüngesini çizip betimler. |
1687 Newton’un, evrensel çekim yasalarını formülleştirdiği Principia başlıklı kitabının yayımlanışı. |
1703 Newton, Kraliyet Derneği’nin başkanlığına getirilir ve 1727’de ölümüne dek bu görevde kalır. |
1704 Newton, mercekler ve ışık hakkındaki, Optik başlıklı kitabını yayımlar. John Ray, 17 000 bitkiyi içeren sınıflandırmasını tamamlar |
1705 Francis Hauksbee, vakumlu bir küreyi sürterek anlık, parlak elektrik ışıkları elde eder. |
1729 Stephen Gray, elektriği büyük uzaklıklara iletir |
1745 Elektrik depolayan bir alet olan Leiden şişesinin bulunuşu. |
1748 Georges de Buffon, 36 cilt tutan, doğa tarihi incelemesini tamamlar. |
1752 Benjamin Franklin, yıldırımın elektrikten kaynaklandığını gösterir. |
1753 Carl Linnaeus, yeni, ikiterimli bitki sınıflandırma sistemini yayımlar. |
1756 Joseph Black, kimyasal maddelerin ısıtılmasıyla elde edilebilen “sabit hava”yı bulur. |
1774 Joseph Priestley, oksijen olarak bildiğimiz gazı ayrıştırır ve ona “flojistonlu hava” adını verir. |
1775 Abraham Werner, Freiberg’te bir madencilik okulu kurar ve yavaş yavaş, yerbilimsel değişmeyle ilgili “Neptün” kuramını geliştirir. |
1779 ABD’de ilk üniversite. Pennsylvania Üniversitesi kuruldu. |
1779 Antoine Lavoisier, “flojistonlu hava”nın varlığını kanıtlar, ona “oksijen” adını verir. |
1787 Caroline Herschel, gökbilime yaptığı katkılardan dolayı sarayın takdirini kazanır. |
1789 Lavoisier’nin, 33 elementi sıraladığı ve bu elementlerin adlandırılması ile ilgili modern sistemi sunduğu Kimyasal Adlandırma Yöntemi’nin yayımlanışı. |
1791 Luigi Galvani, kurbağalarla yaptığı elektrik deneylerinin sonuçlarını yayımlar. |
1795 James Hutton’ın kitabı Yer Kuramı, Kitab-ı Mukaddes’te yaradılış konusunda söylenenleri sorgular. Yerbilimsel değişikliklerin, Kitab-ı Mukaddes’te söylenenlerin tersine, milyonlarca yılda meydana geldiğini ileri sürer. |
1796 Edward Jenner, bir çocuğu çiçek hastalığına karşı aşılar. 1799 Alessandro Volta, ilk elektrik bataryasını yapar |
1799 Alessandro Volta, ilk elektrik bataryasını yaptı. |
1808 John Dalton’un kitabı Yeni Kimya Felsefesi Sistemi, atom kuramı hk. yeni fikirler ortaya atar. |
1809 Jean de Lamarck, canlı varlıklardaki değişmeyle ilgili açıklamasını yayımlar. Bu açıklamada, sonradan kazanılmış özelliklerin kalıtsal olarak aktarılabileceğini ileri sürer. |
1819 Fresnel, ışğın hareket yönüne çapraz titreşim dalgaları olduğunu gösterdi. |
1820 Hans Oersted, elektrik akımının pusulanın iğnesi üzerinde manyetik etki yarattığını gösterdi. |
1820 Hans Oersted, elektrik akımının pusulanın iğnesi üzerinde manyetik etki yarattığını gösterir. |
1824 Justus von Liebig, Almanya’da, kendi araştırma laboratuarını kurar. Carnot, termodinamiğin temellerini attı ve termodinamiğin birinci yasasını yayınladı. İlk defa entropiden bahsetti. |
1831 Charles Darwin, HMS Beagle ile yolculuğuna başlar. Michael Faraday, hareketli bir mıknatıstan elektrik akımı elde eder. Henry, ilk elektrik motorunu imal etti. |
1841 Michael Faraday, hareketli bir mıknatıstan elektrik akımı elde etti. |
1842 Doppler, bir kaynaktan çıkan ses dalgalarının frekanslarına ait doppler yasasını buldu. |
1843 Ada Lovelace matematik çalışmasını yayımlar. |
1846 Galile neptün gezegenini keşfetti. |
1847 Helmholtz enerjinin korunumu yasasını ispatladı. |
1848 Joule, kinetik teoride gazların hızlarını tesbit etti. |
1859 Ahmet Cevdet Paşa takvim konusunda çalışmalar yaptı. |
1850 Clausius ve Kelvin termodinamiğin ikinci yasasını buldu. Clausius entropinin formülasyonu. |
1858 Alfred Wallace’ın doğal seçilim hakkındaki elyazmaları Darwin’in eline ulaşır. |
1859 Darwin, evrim kuramlarını içeren, Türlerin Kökeai’ni yayımlar. |
1867 Joseph Lister, antiseptikler kullanılarak mikrop kapmaların azaltılabileceğini gösterir. |
1868 Istanbul’da Rasathane-i Amire diye bir meteoroloji merkezi kuruldu. |
1868 Gregor Mendel, bezelye bitkileriyle yaptığı, modern genetik kuramının temellerini oluşturan araştırmalarını bitirir. |
1869 Dimitriy Mendeleyev, Periyodik Çizelge’yi hazırlar. |
1870 Modern üniversite anlamında Dârül-Fünun olarak düzenlenmiştir |
1871 Darwin, evrim konusundaki ikinci kitabı lnsanıa Türeyişi’ni yayımlar |
1872 James Maxwel, Faraday’ın elektrik kuramlarını sayıya dökmek için cebir denklemleri kullanır. Maxwel, manyetik-elektrik kuvvetleri birleştirerek elektromanyetik kuvvetin denklemlerini çıkardı. |
1882 Robert Koch, kolera virüsünü bulur |
1885 Louis Pasteur, bir dizi aşı yaparak, kuduz bir köpek tarafından ısırılmış bir çocuğun yaşamını kurtarır. |
1886 Heinrich Hertz, radyo dalgalarının varlığını gözler önüne seren araştırmalarına başlar. |
1887 Tesla, ilk AC elektrik motorunu imal etti. Michelson ve Morley ışık hızının( 300. 000km/s ) her yönde aynı olduğunu buldular. |
1888 Sophia Krukovsky, Prix Bordin’i kazanır. Hertz, radyo dalgalarını keşfetti. |
1895 Wilhelm Röntgen, X-ışınlarını bulur. |
1896 Antoine Becquerel, uranyumun radyoaktif olduğunu bulur. |
1897 Thomson elektronu keşfetti. |
1898 P. ve Marie Curie radyoaktifliğin atomik bir olay olduğunu açıkladılar. |
1900 1905 Albert Einstein, Özel Görelilik kuramı da içinde olmak üzere, üç bilimsel yazı yayımlar. Max Planck karacisim ışımasını kuantumlanmış enerji le açıklayarak kuantum kuramının doğuşu |
1904 P. Curie piezo elektriği keşfetti. |
1905 Albert Einstein ‘ın fotoelektrik olayı açıklaması. |
1905 Albert Einstein, Özel Görelilik kuramı ile modern fizik başlamış oldu. |
1906 Nernst, termodinamiğin üçüncü yasasını buldu. |
1910 Thomas Morgan’ın sirkesinekleriyle yaptığı deneyler, Mendel’in kalıtımla ilgili düşüncelerini doğrular. |
1911 Darü’l-Fünun tıp, fen, edebiyat, ilahiyat fakülteleri olarak düzenlenmiştir. |
1911 Marie Curie, radyoaktiflik konusunda yaptığı çalışmalardan dolayı Nobel Ödülü alır; Bu ödülü iki kez alan ilk kişi olur. Ernest Rutherford, atomun merkezinde bir çekirdek olduğunu gösterir. |
1911 Kandilli Rasathanesi kuruldu. |
1911 Darü’l-Fünun tıp, fen, edebiyat, ilahiyat fakülteleri olarak düzenlenmiştir. |
1913 Niels Bohr, hidrojen atomu için yeni bir model önerdi. |
1915 Alfred Wegener, kıta kayması kuramını yayımlar. |
1919 Einstein, Genel Görelilik konusundaki yazısını yayımlar. |
1923 Edwin Hubble, bizimkinin ötesindeki gökadaların varlığını kanıtlar. Arthur Compton, Compton Şaçılması olayını ortaya koydu. Louis de Broglie dalga – parçacık ikiğini genelleştirdi. |
1925 Wolfgang Pauli Dışlama İlkesini ortaya koydu. Max Born Matris mekaniğini Buldu ve kuantum teorisine uyguladı. |
1926 Dirac Kuantum Mekaniğinin teorik yapısını kurdu. Dirac ve Enrico Fermi Fermi-Dirac İstatistiğini açıkladılar ve Katıhal Fiziği doğmuş oldu. |
1927 Georges Lemaître, evrenin sürekli genişlediği düşüncesini ortaya attı. Werner Heisenberg ünlü Belirsizlik İlkesi’ni açıkladı. |
1928 Bugün penisilin dediğimiz bir oluşumun bakterileri öldürmesi Alexander Fleming’in dikkatini çeker. Dirac Antimaddeninde varlığını öngören rölativistik bir kuramını ortaya koydu. |
1929 Hubble, gökadaların birbirlerinden uzaklaştığını gösterdi. Bu da “Büyük Patlama Kuramına” temel oluşturdu. |
1929 Hubble, gökadaların birbirlerinden uzaklaştığını gösterir. Bu da Büyük Patlama kuramına temel oluşturur. |
1930 Tombaugh, Pluton gezegenini keşfetti. |
1932 Carl David Anderson Antimaddeyi keşfetti. Bu ilk parçacık pozitron adı verilen antielektrondu. Chadwick, nötronu buldu. Jansky, yıldızlardan gelen radyo dalgalarını keşfederek radyoastronomiyi başlattı. |
1933 Dârül-Fünun, İstanbul Üniversitesi olarak yeniden düzenlendi. |
1934 Hildeki Yukawa, çekirdek kuvvetlerinin, mezon adı verilen ağır parçacıklarca iletildiği düşüncesini ortaya attı. ( Güçlü nükleer kuvvet ) |
1942 İlk Nükleer reaktör Chicago’da çalışmaya başladı. |
1945 İlk atom bombası Hiroşima üzerinde patlatıldı. |
1948 Hermann Bondi ve Thomas Gold evrenle ilgili Durağan Durum kuramını ortaya attı. Richard Feynman, Jullian Scwinger ve Itiro Tomonaga Kuantum elektrodinamik kuramı geliştirdiler. Gamow, güneşteki nükleer reaksiyonu açıkladı. |
1953 Francis Crick ile James Watson DNA molekülünün yapısını keşfeder. |
1955 Segre ve Chamberlain antiprotonu keşfettiler. |
1960 Maiman, ilk lazer ışığını ürettti. |
1963 Yerbilimsel deneyler Wegener’in düşüncelerini doğrular ve levha tektoniği kuramı yerleşir. |
1964 Robert Wilson ile Arno Penzias uzayda radyo parazitleri saptadılar. Bunların, Büyük Patlama’nın yankısı olduğu düşünüldü. Murray Gell-man madde parçacıklarını oluşturan ve kuark adı verilen temel parçacıklarla ilgili bir model geliştirdi. . |
1965 NASA’nın “Gemini 4” projesi kapsamında uzaya gönderilen McDivitt ve White adlı astronotlar, uzayda ilk yürüyüşü gerçekleştirdiler. |
1969 Amerikalı Neil Armstrong ve Aldrin aya ayak basan ilk insanlar oldu. Kuarkların varlığı deneysel olarak kanıtlandı. |
1979 Abdusselam gravitasyon, elektromagnetik, zayıf ve kuvvetli etkileşmeler. (Nobel ödülü) |